Gelişen teknoloji ve onun getirdiği yaşam biçimleri bizim özellikle kalp sağlığımızı etkileyen ve kalp damarlarımızın tıkanmasına neden olan kolesterolü doğurmuş ve kötü beslenme,hareketsizlik,stres ve çeşitli ilaçlar yüksek kolesterol değerlerinde yaşamaya bizi mahkum etmiştir.
O yüzden şu kolesterol dediğimiz şey nedir nerelerde bulunur,tedavisi nasıldır bir bakalım.?
Kolesterol bazı vücut fonksiyonları için gerekli olan ve yaklaşık %75’i vücutta ( karaciğer tarafından ) sentezlenen,geri kalanı da dışarıdan besinlerle sağlanan yağa benzer bir maddedir..
Kolesterol kanda lipoprotein denilen yapılar tarafından taşınır ve dansitesine(yoğunluk) göre isimler alır.
- HDL(yüksek dansiteli lipoprotein) veya iyi kolesterol ( damarlarda biriken kolesterolü temizler) kandaki kolesterolün %30 ‘unu oluşturur.
- LDL( düşük dansiteli lipoprotein ) veya kötü kolesterol ( damar duvarlarına kolesterol biriktirir ve tıkanmaya neden olur.) kandaki kolesterolün %70 ‘ini oluşturur.
Kanda kolesterol seviyesini etkileyen etmenlerin başında aldığımız yağın cinsi ve miktarı gelmektedir.özellikle de hayvansal kaynaklı yiyecekler (et ürünleri) ve bunların yan ürünleriyle hazırlanan gıdalar (süt,yumurta,tereyağı,peynir ...) kolesterol miktarını arttırabilir.
Buna karşı bitkisel içerikli bazı yağlarında kolesterol değerlerini düşürdüğü bilinmektedir. (zeytinyağı,ayçiçek,mısırözü vb)
Bazı insanların kolesterol değerlerinin yüksek olması kalıtsaldır.
| | İDEAL | RİSKLİ | YÜKSEK |
| TOTAL KOLESTEROL | < 200 | 200-250 | > 250 |
| LDL | < 130 | 130-159 | > 160 |
| HDL | 40-50 (ERKEK) | < 35 | |
| 50-60 (KADIN) | < 40 |
Aşağıdaki tabloda kolesterol değerlerini yükselten ve kolesterol değerlerini yükseltmeyen gıdalar sıralanmıştır.
| TERCİH ETMEYİNİZ | TERCİH EDİNİZ | ||
| 1 | et ürünleri | sebze,meyve,kurubaklagiller,kepekli tahıllar | |
| 2 | yağlı etler ( kırmızı+yağlı tavuk) | yağsız tavuk,balık,yağsız kırmızı et | |
| 3 | salam sucuk ,sosis,sakatatlar,karides.. | ton balığı ve konserve balıklar | |
| 4 | tam yağlı süt,yoğurt | yarım yağlı süt,yoğurt | |
| 5 | tam yağlı peynir,kaşar,peynir çeşitleri | yarım yağlı peynirler,lor..... | |
| 6 | tereyağı,kaymak,iç yağı...vb | zeytinyağı,bitkisel yağlar,soya yağı | |
| 7 | kızarmış yumurta ve ürünleri | haşlanmış yumurta( haftada 1-2) | |
| 8 | çikolata,kremalı bisküvi,pastalar | kepekli,soyalı,yulaflı bisküvi ve sıvı yağlı gıdalar | |
| 9 | beyaz ekmek,kekler,börekler | kepekli,yulaflı,çavdarlı ekmek ve ürünleri | |
| 10 | kızartma.kavurma ,mangal vs | ızgara,haşlama ve fırınlama | |
| | | |
| Bazı gıdaların 100 gramında bulunan kolesterol değerleri | |
| | |
| | |
| BESİNLER | KOLESTEROL (mg/100 gr) |
| sığır eti | 88 |
| koyun eti | 75 |
| tavuk eti | 57 |
| balık eti | 65 |
| karaciğer | 370 |
| karides | 200 |
| yumurta | 400 |
| yumurta sarısı | 1600 |
| yumurta beyazı | 0 |
| beyaz peynir tam yağlı | 70 |
| kaşar | 120 |
| çikolata | 22 |
| mayonez | 108 |
| katı margarin | 0 |
| sıvı yağlar | 0 |
| fındık ,fıstık,ceviz | 0 |
| tereyağı | 230 |
Kolesterolün kalp sağlığına etkisi
Son yıllardaki kontrollü yapılan epidemiyolojik araştırmaların sonuçları diyetin kolesterol ve doymuş yağ asitleri içeriğinin yükselmesinin Total ve LDL kolesterol düzeyini yükselttiği ve kroner kalp hastalığı riskini arttırdığını göstermektedir.
Yüksek kolesterol ,kalbe ve vücudun diğer hayati organlarına kan taşıyan damarları yavaş yavaş tıkayacağından kalp krizine neden olabilir.
Yüksek kolesterol,yüksek tansiyon,şişmanlık,sigara , alkol tüketimi stres ve hareketsizliğin etkisiyle kalp krizi geçirme riski artmaktadır..
| TOTAL KOLESTEROL DURUMUNA GÖRE KALP HASTALIĞI RİSKİ ( ORTALAMA ) | |||||||
| | | ERKEK | | | | KADIN | |
| YAŞ | 200 VE ALTI | 200-240 | 240 VE ÜSTÜ | | 200 VE ALTI | 200-240 | 240 VE ÜSTÜ |
| 40 | 30% | 40% | 60% | | 15% | 25% | 30% |
| 50 | 40% | 45% | 60% | | 20% | 30% | 40% |
| 60 | 30% | 40% | 50% | | 20% | 25% | 35% |
| | | | | | | | |
Kolesterol kontrol edilebilir bir kan parametresidir düşürmek için
- Yukarıdaki beslenme uyarılarına uyunuz.
- Düzenli olarak kolesterolünüzü yılda en az bir kez kontrol ettiriniz.
- Mutlaka egzersiz yapınız.
- Daha çok posalı yiyecekler tüketiniz.
- Sigara ve alkol kullanmayınız
- Şişmansanız mutlaka zayıflayınız.
- Dengeli ve düzenli besleneniniz.
Dyt. Bahattin Arslan
